Tuesday, April 5, 2022

Ngày Cá tháng tư, ước mơ nói thật tại Việt Nam

NGÀY CÁ THÁNG TƯ, ƯỚC MƠ NÓI THẬT TẠI VIỆT NAM

Ngày nói dối hay ngày cá tháng tư, không còn lạ với người Việt. Nó được du nhập và được người Việt đón nhận dễ dàng. Thậm chí cũng đã có những “kiểu đùa khủng” của giới nghệ thuật… về ngày này. Nhưng thực chất đó là đùa hay bản chất của nói dối được bộc lộ?

(Hình minh họa: Dương Hạnh)

Nhìn lại xã hội Việt Nam, một xã hội được xem “vàng thau lẫn lộn”, đường biên thật-giả bị xóa nhòa. Khi mà nói dối không được đưa lên bàn cân, nó được xem như “tiêu chí phát triển” của đời sống hàng ngày. Cả xã hội chạy đua nói dối để sống. Nói dối để tồn tại, để… vượt người khác. Nói dối trở thành bản chất của người Việt, nói dối trở nên bình thường, và đương nhiên nói dối mà không biết ngưỡng mồm, không áy náy lương tâm. Một xã hội, về buôn bán thì “ăn gian bán lận”, dùng đủ các món nghề đề qua mặt người khác; về giáo dục thì chạy đua thành tích, coi chữ trên người, tạo hành lang để nói dối lộng hành. Kết quả điều tra xã hội học của GS. Trần Ngọc Thêm vẫn còn thời sự cho giáo dục Việt Nam: tỉ lệ nói dối cha mẹ ở học sinh cấp 1 là 22%, cấp 2 là 50%, cấp 3 là 64% và sinh viên là 80%... (Đăng trên báo tuoitre.vn); về giới nghệ thuật thì ơi hời, dối trá đến mơn trớn... đến nỗi có người đã phát ngôn: “Dối trá mới là Showbiz?” (Đăng trên báo laodong.com.vn). Hoa hậu, ca sĩ, nghệ sĩ… đã không ít người nhờ dối trá mà thành danh đó sao!

Xã hội Việt Nam là một xã hội đề phòng người khác. Đề phòng trong giao tiếp, trong quan hệ, trong công việc, … mọi người đều bị ám ảnh bởi nói dối. Ra đường, tiếp xúc với ai cũng phải cẩn trọng, nhất là lúc công việc lại càng cẩn thẩn… kẻo bị lừa. Vì thế, ở Việt Nam mới có thuật ngữ công ty ma, hàng giả, người giả mạo… cuối cùng là cuộc sống giả.

Ngày Nói dối theo Phương Tây là ngày hội vui vẻ, để đùa vui, tinh nghịch và hài hước. Với người Việt Nam nói dối mục đích không phải vậy. Nó được coi là qua mặt người khác, là “phát tài phát lộc”, là “ơn của trời ban” khi nói dối thành công. Hơn nữa, nói dối ở Việt Nam không có khái niệm ngày, mà nó đi liền với cuộc đời. Có lẽ, 364 ngày người Phương Tây đã sống thật rồi, và chỉ dùng 1 ngày “nói dối”, để giảm stress! Còn người Việt Nam cả năm đã nói dối thì ngày “cá tháng tư”, hãy “ăn cá thật”. Phải làm ngược lại, thế mới văn hóa và mới hội nhập! Nên chăng, Chính phủ cần phát động ngày 1/4, hàng năm là ngày nói thật cho người Việt Nam?...!

Ở Việt Nam vào ngày cá tháng tư, có người khi bị lừa, thì nói “cố ý tin để nó được vui”.

(Nguyễn Ngọc)